Çin’i en iyi bilen İngiliz: Çin hepimizi yutmayacak

ENSONHABER.com/DETAY HABER 21. yüzyılın ekonomi dünyasına damga vuran Çin’le ilgili ezber bozan analizler, İngiliz işadamından geldi. Simon Murray, Çin’de hoşnutsuzlukların sürekli arttığına işaret etti.

DÖRDÜNCÜ BÜYÜK EKONOMİ

1990 yılından bu yana Çin’in ekonomisi inanılmaz bir hızla büyüyor. Yıllık ortalama büyüme hızı neredeyse yüzde 10 olan Çin, 2005 sonunda, İngiltere’nin önüne geçerek, ABD, Japonya ve Almanya’nın ardından Cari Milli Gelirler açısından dünyanın en büyük dördüncü ekonomisi haline geldi. 2010 yılı sonunda ise yine Cari Milli Gelirler açısından çok uzun yıllardır dünyanın en büyük ikinci ekonomisi konumunda bulunan Japonya’yı ilk defa geride bıraktı.

Öte yandan, 2008 yılından bugüne Batı dünyası 1929 Büyük Bunalımı’ndan bu yana gelmiş geçmiş en büyük ekonomik krizini yaşarken, Çin geçtiğimiz 30 yılda yakaladığı büyüme trendini bu ekonomik kriz sürecinde de devam ettirmeyi başardı.

AVRUPA’NIN İKİ KATI ALTIN REZERVİNE SAHİP

Çin aynı zamanda 3,2 trilyon dolarlık mevcut rezervi ile dünyanın en büyük döviz rezervine sahip ülkesi. Ayrıca Avrupa Merkez Bankası’nın sahip olduğu toplam altın rezervlerinin (553 ton) iki katından fazla altın rezervine (1.161 ton) sahip.

Ama Çin asıl olarak önlenemez bir şekilde yükselen ihracatçı konumuyla dünyayı korkutuyor. Çin geçtiğimiz 15 yılda dünya ticaretindeki payını yüzde 400 artırarak tarihi bir rekora imza attı. Aynı dönemde bir süredir dünyanın en büyük ihracatçısı olan Almanya’yı ilk defa geride bırakan Çin, 2009 yılından bu yana dünyanın en büyük ihracatçısı durumunda.

EZBER BOZAN ÇİN ANALİZİ

Eğer süreç bu şekilde gidecek olursa önümüzdeki yüzyılın bir Çin yüzyılı olması kaçınılmaz olacak. Bu yöndeki korkular büyük. Ama herkes böyle düşünmüyor. Bunlardan biri de Simon Murray.

SIMON MURRAY KİMDİR?

Çin’in başarısını gözde büyütmenin ve gelecekte Çin’in ekonomik egemenliğinden korkmanın doğru olmadığını söyleyen Simon Murray dünyanın önde gelen birçok şirketinde üst düzey yöneticilik ve danışmanlık yapmış olan bir İngiliz işadamı. Çokuluslu şirketlerdeki deneyimleriyle dünya ekonomisini yakından takip eden Murray iş kariyerinin önemli bir bölümünü Çin’de geçirmiş olmasından dolayı da Çin ekonomisini çok iyi biliyor.

Burada Rusya’dan yayın yapan çok dilli küresel haber kanalı RT’nin Simon Murray ile yapmış olduğu özel röportaja yer veriyoruz:

İş kariyerinizin önemli bir bölümünü Çin’de geçirdiniz. Çin’i dünya ekonomisinin geleceğinin merkezi olarak görenlerden biri misiniz?Hayır, öyle olduğunu düşünmüyorum. Ama şu an itibariyle Çin, başkalarıyla karşılaştırıldığında, diğer her yerden daha iyi gidiyor. Ama bu hep böyle mi gidecek diye soracak olursanız, cevabım hayır olacaktır. Bir Çin yüzyılına giriyor değiliz. Hayır.

O halde bu “Çin geliyor, Çin hepimizi yutacak” korkusunun nedeni nedir?Çin’e ilk gittiğim 1970’te ellerinde kesinlikle hiçbir şey yoktu, ama şimdi karşılaştırmalı olarak bakacak olursak durum o günkünden çok farklı. Çin imalatçı bir ülke: imalattan kar sağlıyorlar. Tarihte geriye doğru bakacak olursanız 1900-1910 yıllarında ingilizler dünyadaki en müreffeh ulustu ve bunun arkasında imalat vardı. 1900 yılında İngiltere dünya nüfusunun yüzde ikisini oluştururken dünya ticaretinin yüzde kırkını üretiyordu. Bunu düşünün. Amerika da imalat sayesinde devasa bir şekilde büyüdü. Dolayısıyla gerçekte zenginliğe götüren şey imalattan başkası değildir. Ve batı dünyası imalattan hizmet endüstrisine kaydı. Ve bu aynı zamanda yıllar içerisinde Avrupa ve amerika’da önemli ölçüde enflasyona neden oldu. Çin sanayi devrimine denk süreçten geçiyor ve oldukça da iyi gidiyor, ama aynı zamanda ufaktan ufaktan enflasyonu da hissediyor. Baz maliyet artışını hissediyor. 20 yıl içerisinde Çin imalatının muhtemelen Kamboçya veya Vietnam ve belki de Burma vesaire gibi ülkelere kaydığını göreceğiz. Döngü böyle.

Bu o kadar basit mi? Her şey ucuz işçilik ve çok çalışmadan mı ibaret? Yoksa başka şeyler de var mı?Bugün Asyalıların çok çalışma ahlakı olarak konuştukları şey İngiltere’de yüzyıldan fazla bir zaman önce görülen Viktoryen ahlakıyla tamamen aynıdır. İngiltere’de insanlar bugün olduğundan çok daha fazla çalışıyordu. 16 yaşındakiler, hatta 15 yaşındakiler kömür madenlerinde çalışıyordu. Bugün her şey çok daha yumuşak ve insan hakları ve diğer haklar ve yardımlar var. Çin de bunlar yok.

Sizce bu iyi bir şey mi yoksa kötü bir şey mi?Doğrusunu isterseniz buna iyi bir şey ve kötü bir şey olarak bakmıyorum. Para açısından bakıldığında inanılmaz ölçüde başarılı sonuçlar verdiği ortada. Bu şekilde Çin yılda yüzde 8 civarında büyüyor. Evet parasal açıdan çok büyük bir başarıları var ama bunun altında çok ama çok sayıda sorunları var.

Örneğin gelir dağılımında büyük bir uçurum var. Çin’de 350 bin milyoner olduğu söyleniyor. Ve yine denildiğine göre 115 milyarder var. Ama kırsal bölgelerde, Çin’in orta bölgelerinde günlük 4 dolara çalışan insanlar var ve bunlar hiç de zenginleşiyor değiller. Evet, 40 yıl önce olduğundan daha iyi bir durumdalar. Bu bir gerçek. Zenginlik yayıldı. Herkes eskiden olduğundan daha iyi olma anlamında iyi. Ama hala çok büyük farklılıklar var, hala kat edilecek çok uzun bir yol var.

ÇİN’DE HOŞNUTSUZLUKLAR VAR

Muhtemelen yılda 20 milyon kişi iş bulmak için Çin’in kırsal bölgelerinden şehirlere akın ediyor. Bu da Çin’in önümüzdeki on yıl içerisinde 200 milyon yeni istihdam yaratması gerektiği anlamına geliyor. Bu epey büyük bir iş. Çin’in baz maliyeti artıyor. Çin asgari ücret gibi şeyleri başlatıyor. Çin’de hoşnutsuzluk var. Birçok köyde ayaklanmalar var ve insanlar grevdeler, ama bunu görmüyoruz. Bütün bu köyler ve kasabalar aynı gün ayaklansa Çin büyük bir sorunla yüz yüze kalırdı. Bu yüzden Çin yönetimi için en önemli şey istikrardır, bu yerlerde istikrarı sağlamaktır ve bu hiç de kolay bir şey değil. Ama bunu yapabilirler, çünkü Komünist Parti çok ama çok sert.