Çek Cumhuriyeti’nin İşsiz Gençleri

Euro Bölgesi’nde işsizlik gençler için büyük bir tehdit oluşturmayı sürdürüyor. Çek Cumhuriyeti’nde yaşayan gençler de Avrupa’nın birçok ülkesinde olduğu gibi işsizlikten yakınıyor.
Çek Cumhuriyeti’nde gençler arasındaki işsizlik oranı yaklaşık yüzde 20. İşsiz gençlerden biri de Pavel Beer. 23 yaşındaki genç, meslek lisesi eğitiminde demir yolları konusunda uzmanlık kazanmış. Fakat bu alanda çalışabileceği bir iş bulamamış. İki senedir iş arayan Beer, önce devlet demir yollarına başvurmuş. Ama orada sadece makinist arandığından, kaynakçılık eğitimi almaya karar vermiş. Çalıştığı firma da iflas edince tekrar işsiz kalmış.

‘Zorlu dönem’

Ülke hükümeti de gençlerin durumundan kaygılı. Çalışma Bakanlığı, yaptığı son açıklamalarda ‘zorlu bir dönemden’ geçildiğine dikkat çekti. Diğer yandan Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) yaptığı bir araştırma, Çek Cumhuriyeti’nin de gençler arsında işsizlik oranının yüksek olması nedeniyle sosyal huzursuzluk riski ile karşı karşıya olan ülkeler arasında bulunduğunu ortaya koyuyor. Ekonomi Araştırmaları Enstitüsü’nden istihdam piyasası hakkında araştırmalar yapan Filip Pertold sosyalizmden sonra ülke ekonomisindeki yapısal dönüşümün işgücü piyasasını da yakından etkilediğini şu şekilde ifade ediyor: “2009 yılına kadar okullarından mezun olan gençler iş bulmakta hiç zorluk çekmiyordu. Bunun en büyük nedenlerinden biri istihdam piyasasında yaşanan dönüşümdü. Endüstride ve ekonomide yeni branşlar oluştu. Finansal hizmetler, bilişim teknolojileri, hukuk hizmetleri gibi yeni iş alanları doğdu. Daha tecrübeli elemanlar tüm bu yeniliklere ne hazırdı, ne de bu konuda kendilerini geliştirme fırsatı bulabildiler. Bu nedenle yeni mezunlar bu boşluğu doldurabildikleri için daha fazla şansa sahipti.”

İşe alımlar durgun

Ancak yaklaşık 5 yıldır Çek istihdam piyasasına da ağır koşullar hakim. Ekonomik durgunluk nedeniyle yeni eleman alımının neredeyse durduğu ülkede, bu durumdan en çok yeni mezunlar etkileniyor. Uzman Filip Pertold, şirketlerin Mali kriz içinde olmasına gerek olmadığını, işverenlerin sadece ekonomik gidişat hakkında duydukları endişenin dahi işe alımların durdurulması için yeterli olduğunu dile getiriyor. Uzmana göre, orta-sağ koalisyon hükümetinin kısa bir süre önce uygulamaya koyduğu tasarruf önlemleri, bu güvensizliği daha da körükledi.

İşsizlikle mücadele konusunda bir önceki hükümet Avrupa Birliği destekli bazı önlem ve adımlar atmaya başlamıştı. Bunlardan biri de iş arayan gençlere istihdam sağlayan şirketlere ayda 900 euro sübvansiyon verilmesiydi. Diğer yandan süren bir diğer pilot proje de meslek liseleri ve şirketler arasındaki ortak çalışmaların geliştirilmesini amaçlıyor.

Eğitimde reformlara ihtiyaç var

23 yaşındaki Pavel Beer ise bu girişimleri eleştiriyor. Beer, mesleki eğitimin pratiğe dayalı olmadığını ve iş bulma imkanının zor olduğu alanlarda çalışmak üzere uzman eleman yetiştirdiğini belirtiyor. Fakat ülkede orta ve lise seviyesindeki mesleki okulların reformdan geçirilmesi yönünde atılan somut adımlar yok.

Pavel Beer’in ikamet ettiği Nordböhmen kentinde de işsizlik büyük bir sorun. Beer katıldığı ‘Kariyere İlk Adım’ adlı projeyle daha kolay iş bulabilmeyi umut ediyor. ‘Kariyere İlk Adım’ proje sorumlusu Irena Blahoutova gençlerin yaşadığı sorunları anlayabildiğini belirtiyor: İşverenlerim pratik tecrübeye çok önem verdiğini belirten Blahoutova sözlerine şu şekilde devam ediyor: “Eğer bir gencin iş tecrübesi yoksa, iş bulma şansı da çok düşük. Zaten asıl sorun da bu: Genel bilgiye sahip olan birçok öğrenci var. Fakat, şirketler illa ki iş tecrübesi istiyor. Ama gençlerde de bu yok. Okullardan mezun olanlar yönetici pozisyonlarda çalışmak istiyor ama bu tip pozisyonların sayısı da oldukça az. Diğer yandan çok teknik şirketler var ama gençler belli bir konuda uzmanlaşmadığından buralarda da çalışamıyorlar.”

Proje sorumlusu Irena Blahoutova gençlerin daha kolay iş bulabilmesi için onları farklı konularda seminerlerle eğitiyor. Blahoutova, son bir yıl içinde 6 aylık projeye katılan 5 kişinin istihdam edilebildiğini belirtiyor. İş bulanlardan biri de Kamila Risova. Risova 5 ay işsiz kaldıktan sonra’Kariyere İlk Adım’ projesi tarafından aylık 580 euro ile desteklenen bir iş bulabilmiş. Risova ‘Belki kısa bir süre gibi geliyor ama benim için korkunç bir zamandı. Kendi kendime ‘ağustos, eylül, ekimi kasım yani 4-5 ay daha nasıl işsiz kalırım diye düşündüm. İş bulamıyordum ve perişan durumdaydım. Ben evde boş boş oturacak bir insan değilim. Bir şeyler öğrenmek istiyorum ve daha kariyerimin başındayken evde oturmak zorunda kalmak istemiyorum” şeklinde konuşuyor.

Kamila Risova bir grafik ajansında çalışıyor ve iş bulabildiği için çok mutlu. Fakat Çek Cumhuriyeti’ndeki işsizlik bir büyük bir sorun olmaya devam ediyor.